22 mei was de internationale dag van de biodiversiteit. Ook Nederland heeft beloofd zich in te zetten voor het vergroten van de biodiversiteit. Maar hoe? Onze ecoloog Maura en ontwerper Sophie benoemen 7 simpele maar doeltreffende acties waar je als gemeente (morgen!) mee kan beginnen in beheer en ontwikkeling van plannen.
Vergroot de biodiversiteit door een natuurinclusieve aanpak. Zo begin je eenvoudig.
Door Sophie Huis in 't Veld en Maura Terpstra
1. Hou een slordige drang naar perfectie
Een beetje rommel vindt de natuur heerlijk. In ons opgeruimde land een grotere uitdaging dan het lijkt. Toon als gemeente hoe het óók kan: laat in de openbare ruimte het houtafval liggen, verwijder alleen blad daar waar het echt nodig is en pas sinusbeheer toe bij het maaien. Zo creëer je bijvoorbeeld schuilplaatsen voor egels, broedplaatsen voor merel en winterkoning, voedsel voor insecten en een grotere leefomgeving voor diverse andere diersoorten.
2. Plant bomen en zorg voor diversiteit
Het probleem van ontbossing is actueel, óók in Nederland. Ons land stond in 2021 in de top 5 van Europese landen die bijdragen aan ontbossing. Om dat tegen te gaan telt iedere boom mee. Bomen zijn een onmisbaar onderdeel van het ecosysteem in een bebouwd gebied. Voor vogels, insecten en vleermuizen zijn ze essentieel als nestplek, voedselbron en oriëntatiepunt. Daarnaast voorkomen bomen de toenemende hittestress in een stenige omgeving. Lees hier de 5 acties waar een gemeente morgen mee aan de slag kan!
3. Gebruik de verticale ruimte
Verticaal groen passen we in Nederland maar weinig toe. En dat terwijl groene gevels weinig ruimte innemen maar grote voordelen opleveren. Langs een rek of metalen draad levert een groene gevel geen nadelen op voor de muur. De voordelen: het dempt geluid, vergroot het leefgebied voor dieren en geeft een groene aanblik.
4. Zet in op de voordelen van een groen dak
Er is steeds meer keuze in verschillende typen groene daken, waardoor ook bestaande daken vaker geschikt zijn voor vergroening. Extensief begroeide groene daken (dun begroeid en niet betreedbaar) zijn relatief licht en daardoor vaker toepasbaar. Zo kunnen ook bestaande daken bijdragen aan de biodiversiteit. En een welkome bijvangst; het dak isoleert ook beter. Er zijn veel gemeenten, provincies en waterschappen die groene daken stimuleren met voorlichting of subsidies. Kijk bijvoorbeeld naar dit mooie voorbeeld van de gemeente Leeuwarden.
5. Maak de openbare ruimte altijd natuurinclusief
Het inrichten van een biodiverse en natuurinclusieve openbare ruimte, veel gemeenten werken eraan. In onze ontwerpplannen is het vaker regel dan uitzondering. Gelukkig maar! Zo staat in het inrichtingsplan voor de Bovendonken (gemeente Halderberge) water centraal bij de speelvoorzieningen in de openbare ruimte. Door natuurinclusief te ontwerpen kunnen we rekening houden met de klimaatveranderingen, het vergroten van de biodiversiteit en de leefbaarheid in een woongebied. Dit kan in de bestaande bebouwde omgeving, of in een nieuwbouwplan
6. Maak zonnevelden natuurinclusief door nevenfuncties
De energietransitie brengt veel initiatieven voor zonnevelden met zich mee. Dit lijkt een vernietiging van de natuurwaarden. Maar deze zonnevelden komen vaak op gronden met juist weinig natuur, zoals maïsakkers en raaigrasweilanden. Daardoor is het mogelijk, met het juiste plan, om bij zonnevelden de biodiversiteit te vergroten. Ieder zonneveld leent zich daarvoor (zie ook dit voorbeeld in Hengelo!). Door de ruimtelijke kaders te verbreden in een ontwerpproces creëer je ruimte om natuurinclusief te ontwerpen én voeg je ruimtelijke kwaliteit toe.
Natuurinclusieve zonnevelden zijn goed te combineren met nevenfuncties. Bijvoorbeeld waterberging of voedselproductie. In zonnevelden kan het waterpeil worden verhoogd of extra waterpartijen worden aangelegd. Voorbeelden van zonnevelden met voedselproductie zijn er ook: bijvoorbeeld de teelt van blauwe bessen of het houden van kippen, schapen of varkens.
7. Inspireer en informeer
Er wordt heel veel geschreven over de noodzaak om duurzaam te bouwen voor de toekomst; natuurinclusief, klimaatadaptief en biobased. Hoe ga je concreet aan de slag als je bewoners en ondernemers in je gemeente enthousiast wilt maken? Voor de gemeente Hollands Kroon maakten we een erfbeplantingsstool met concrete tips voor inwoners over de inrichting van erven. Professionals, zoals beleidsmedewerkers van gemeenten of woningcorporaties vinden veel informatie op de website bouwnatuurinclusief.nl.
