Skip to main content
  • Ontwikkelen in Werelderfgoedgebied? Dat doe je aan de keukentafel

Ontwikkelen in Werelderfgoedgebied? Dat doe je aan de keukentafel

Hoe kun je een agrarisch bedrijf verder ontwikkelen binnen een UNESCO-Werelderfgoedgebied? Dat was de centrale vraag in dit project. Hoe behoud je de bijzondere kenmerken en laat je toch nieuwe ontwikkelingen toe? We vonden de oplossing in een overlegstructuur tussen belanghebbenden, deskundigen en de gemeente.

  • Projectnaam:
    Bestemmingsplan Buitengebied Beemster 2012 - Partiële herziening 2021
  • Jaar /jaren van uitvoering:
    2020-2021
  • Locatie:
    Buitengebied gemeente Purmerend (voorheen de Beemster)
  • Opdrachtgever:
    Gemeente Purmerend (voorheen de Beemster)
  • Projectleider/contactpersoon:

Stagnerend bestemmingsplan

Bestemmingsplannen zijn ondingen: op het moment dat de raad een bestemmingsplan vaststelt, liggen de regels voor de inrichting van een gebied ‘voor de eeuwigheid’ vast. Formeel is dat natuurlijk onzin, maar in de praktijk werkt het wel zo. Iedere nieuwe ontwikkeling die net past binnen de vastgestelde regels, stuit op een ‘nee’. Een lange weg volgt: gelobby, principeverzoek, bestemmingsplan- of omgevingsvergunningsprocedure en – wanneer je pech hebt – een beoordeling door de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. De uiteindelijke toestemming duurt lang. En is duur!

Als gemeente sta je in een werelderfgoedgebied steeds voor de vraag: hoe ver wil je gaan met het toestaan van veranderingen aan het erf en de bebouwing? Wat laat je toe en wat wijs je af?

Het bestemmingsplan Buitengebied van de gemeente Beemster voorzag niet in de mogelijkheid om binnen vastgestelde kaders buiten het betrekkelijk kleine agrarisch bouwvlak te mogen bouwen. De Raad van State had om een formele reden de daarvoor opgenomen wijzigingsbevoegdheid doorgestreept. Agrarische bedrijven hadden hier last van. Voor hen kostte het veel tijd en geld om goed gemotiveerde plannen te kunnen realiseren.  

Geen strakke wijzigingsregels, maar geregisseerd overleg

Gemeente Beemster vroeg ons bureau om via een bestemmingsplanherziening een oplossing voor te bereiden. In tegenstelling tot wat de gemeente verwachtte, stelden we voor om niet met een strakke wijzigingsregeling te komen, maar om een afwijkingsprocedure in het plan op te nemen. Deze afwijkingsprocedure voorziet in een verplicht overleg, een keukentafelgesprek, tussen belanghebbenden, deskundigen en de gemeente.

Bezwaren en belemmeringen worden in deze fase besproken én waar mogelijk opgelost. Het overleg leidt tot een concreet advies. Daarna kan de initiatiefnemer een plan opstellen waarmee hij de eindstreep haalt. Door het uitgebreide vooroverleg weet de initiatiefnemer waar hij rekening mee moet houden en kan hij een haalbaar plan indienen.

De UNESCO-werelderfgoedpolder Beemster is een prachtig gebied. Maar met name de inrichting en de omvang van de gebouwen passen niet meer bij de huidige teeltwijze binnen de melkveehouderij. Agrarische uitbreidingsplannen verhouden zich maar matig tot de fraaie boerderijerven, het strakke wegen- en slotenpatroon en de iepenlanen die in deze prachtige renaissancepolder het landschapsbeeld bepalen. Je wilt de kernwaarden van het zeer waardevolle beschermde gebied bewaren. Iedere situatie is anders. Juist daarom voldoet een eenvoudige set regels met een ‘afvinklijstje’ van voorwaarden niet en moet je wat anders bedenken.

Keukentafelgesprek op locatie: hoe werkt dat?

De initiatiefnemer meldt zich bij de gemeente met een idee en een globale schets. Een uitgewerkt plan is nog niet nodig. De gemeente organiseert een keukentafeloverleg op locatie. Relevante deskundigen (zoals op het gebied van het erfgoed, landschap en de melkveehouderijsector) sluiten aan, evenals omwonenden, de ambtelijke dienst en natuurlijk de initiatiefnemer. Het overleg bestaat uit een presentatie van het idee en de schets, een rondgang over het erf en vervolgens een gesprek over de mogelijkheden, belemmeringen en eventuele aanpassingen. Het gesprek leidt tot een advies over het initiatief.

Als de initiatiefnemer het advies correct volgt en uitwerkt in een plan kan hij op een omgevingsvergunning van het college rekenen. Het advies kan niet in de regels van het bestemmingsplan vastgelegd worden. Ook moet B&W de ruimte houden om een eigen afweging te maken. Het vertrouwen in de systematiek is echter zo groot dat de praktijk succesvolle ontwikkelingen laat zien.

De gemeente Purmerend werkt inmiddels met het nieuwe bestemmingsplan. Ze benoemde een beleidsadviseur die zich specifiek bezighoudt met de verdere uitrol van de nieuwe regels. Deze ambtenaar organiseert het keukentafeloverleg en fungeert daarin als gespreksleider en secretaris. En al moet de ambtelijke organisatie er ook nog wel wat aan wennen, de gemeente is positief over de toepassing van het keukentafelgesprek. Het past dan ook helemaal in de nieuwe manier van werken zoals we die ook via de Omgevingswet toepassen.

Links

Jan-Ale van der Ploeg

Meer weten? Neem contact op met Jan-Ale van der Ploeg

Adviseur voor de leefomgeving / projectleider
0582152515