Zijn de raadsleden in de gemeente geïnstalleerd? Dan willen ze aan de slag met het punt wat bovenaan bijna iedere verkiezingsprogramma staat: woningbouw in de gemeente.
Maar hoe pak je dat aan? Wat kan je als gemeente doen om de gang erin te houden, nu de praktijk laat zien dat het bouwen van woningen een steeds grotere uitdaging wordt? Naast gebrek aan geschikte bouwlocaties spelen duurzaamheid, stikstofproblematiek, energietransitie en belangen van andere partijen een steeds grotere rol.
8 tips om aan de slag te gaan met woningbouw in jouw gemeente.
1. Werk integraal
Waar je ook wil bouwen, overal spelen meerdere belangen en moeten we afwegingen maken. Dat vraagt om een aanpak waarin we alle belangen én mogelijke oplossingen onderzoeken. Met een integrale aanpak zoek je niet meer naar dé perfecte oplossing (die bestaat zelden), maar maak je voor een plan of project de beste keuze. Dat kan alleen als je een volledig beeld hebt gekregen van de voors en tegens. Met een integrale aanpak maak je de positieve en negatieve effecten van verschillende keuzes inzichtelijk. Waarom integraal werken zo belangrijk is? Hier lees je er meer over.
2. Bouw met vergunningen, niet met ruimtelijke plannen
Ga je als gemeente aan de slag met een bouwproject? Begin dan niet met het opstellen van een ruimtelijk plan! Start met vroegtijdig onderzoek en maak een stedenbouwkundig plan. In veel gevallen kan je daarna het woningbouwplan mogelijk maken met een vergunning. In de overgangsfase naar de Omgevingswet is er al veel mogelijk door de ontwikkelfase los te koppelen van de beheerfase. Je leest er meer over in dit artikel.
3. Kies inbreiding voor uitbreiding
Grootschalige bouwlocaties buiten het bebouwd gebied lijken de oplossing voor de woningbouwopgave. Maar deze projecten zijn in de praktijk niet makkelijker of goedkoper te realiseren. Kies eerst voor binnenstedelijke locaties waar we ook betaalbaar kunnen bouwen, met oog voor een groene en duurzame stad. Prachtige voorbeelden zijn hiervan te vinden, bijvoorbeeld de Stadshaven in Nijkerk of de City Nieuwegein.
4. Maak beleid en werk actief samen met de markt
Als gemeente wil je bouwen voor alle mensen in de maatschappij. Starters, alleenwonenden, mensen met een klein budget, ze vallen steeds vaker tussen wal en schip. Hoe bedien je deze doelgroepen? Dat doe je door uitnodigend en helder beleid te maken waarin je als gemeente benoemt voor wie je wilt bouwen.
Is het beleid op orde? Er zijn genoeg ontwikkelaars die met een maatschappelijk en duurzaam oogpunt willen bouwen. Het beeld van de kapitaalgestuurde ontwikkelaar is achterhaald. Stuur actief aan de voorkant van een initiatief en inspireer de ontwikkelaar. Zo geef je de ontwikkelaar die voldoet aan het beleid letterlijk en figuurlijk de ruimte.
Een omgevingsvisie is hier een interessante tool voor; In de Omgevingsvisie voor Peel en Maas is natuurinclusief en klimaatadaptief als centrale doelstelling benoemd. In de Omgevingsvisie Schagen is een zelfbewoningsplicht voor nieuwbouw opgenomen om speculatie te voorkomen. Ook staan in deze visie eisen voor een minimaal percentage goedkope koopwoningen en sociale huurwoningen.
5. Gebruik de kracht van de regio
Onze woningbouwopgave is allesbehalve een lokale kwestie. Het is een nationale opgave. En dat terwijl de Omgevingswet juist de gemeente als hoofdverantwoordelijke aanwijst. Nu de ruimtelijke opgaven in Nederland, zoals de woningnood, de gemeentegrenzen overschrijden is het zaak samen te werken met je buurgemeenten. De woningbouwopgave laat zich niet alleen managen als een lokale opgave. Hier lees je er meer over. Kortom, laat als gemeente geen provinciale taakstelling op je af komen, maar pak zelf de regie met de regio.
6. Zet participatie voorop
Heb je als gemeente een concrete bouwlocatie op het oog? Begin meteen met participatie. Niet alleen bij inbreidingslocaties met veel omwonenden is participatie een essentieel element. Ook bij grootschalige ontwikkelingen buiten het stedelijk gebied is de actieve betrokkenheid van omwonenden een essentieel onderdeel van een succesvol plan. Bijvoorbeeld bij dit plan voor 700 woningen bij Swifterbant. Of het bouwplan voor 190 woningen bij Oldebroek, waarvoor we een volledige interactieve informatieruimte hebben ingericht.
7. Bouw voor de toekomst
Wat stellen we centraal bij ruimtelijke ontwikkelingen als we willen bouwen voor de toekomst? Het is heel goed mogelijk om ieder nieuw plan natuurinclusief en klimaatadaptief te ontwerpen en te realiseren. Energieneutraal en biobased wordt de norm. De gemeente Apeldoorn ontwikkelde hiervoor inmiddels beleid. Beleid wat al een basis kreeg in hun omgevingsvisie. Zo is de verbinding tussen ruimtelijke ontwikkelingen, natuurontwikkeling en klimaatadaptatie steeds beter verankerd in het gemeentelijk beleid.
Concreet aan de slag met een natuurinclusief project? Alleen al in de openbare ruimte is veel te winnen, zoals te zien is in dit project van de gemeente Halderberge.
8. Oriënteer je op mogelijkheden in het landelijk gebied
Wonen mogelijk maken op (voormalige) boerenerven is een concrete manier waarop we een bijdrage kunnen leveren aan de woningbouwopgave buiten het stedelijk gebied. Stoppende agrarische bedrijven kunnen we herinrichten tot woonlocaties. Het is een interessante vorm van inbreiding in het buitengebied. Een ontwikkeling die vele mogelijkheden biedt. De kaders hiervoor kan je concreet uitwerken in een programma onder de Omgevingswet. Sommige gemeenten zijn hier al mee aan de slag gegaan, zoals in de gemeente Oldebroek. In hun Programma Vitaal Platteland Oldebroek heeft de gemeente de kaders geschept voor initiatieven in het buitengebied, en welke acties nodig zijn om ontwikkelingen mogelijk te maken.
Meer weten? Neem contact met ons op!
Nelleke Linthorst
